Het opleggen van een lange gevangenisstraf en TBS is onverstandig

HET GEBEURT STEEDS VAKER DAT EEN RECHTER ZOWEL EEN GEVANGENISSTRAF ALS EEN TBS-MAATREGEL OPLEGT. IN 2021 GEBEURDE DIT IN 232 ZAKEN. HET GEVOLG VAN DE COMBINATIE VAN EEN GEVANGENISSTRAF MET TBS IS DAT EEN VEROORDEELDE PAS LATER AAN ZIJN BEHANDELING BEGINT. HIJ MAG NAMELIJK PAS IN DE LAATSTE TWEE JAAR VAN ZIJN GEVANGENISSTRAF STARTEN IN EEN TBS-KLINIEK. BIJ EEN GEVANGENISSTRAF VAN BIJVOORBEELD TWAALF JAAR, BETEKENT DIT DAT EEN VEROORDEELDE PAS NA TIEN JAAR MET ZIJN TBS BEHANDELING MAG BEGINNEN. DEZE VERTRAGING IS ONWENSELIJK EN NIET IN HET BELANG VAN DE VEROORDEELDE EN DE SAMENLEVING.

Tbs maakt de samenleving veiliger. Veroordeelden die een tbsbehandeling hebben gevolgd, recidiveren minder vaak dan veroordeelden die geen behandeling hebben gehad. Binnen twee jaar na vrijlating recidiveert 39,9% van de ex-gedetineerden, terwijl dit bij ex-tbs’ers slechts 19,2% is. Tbs draagt dus bij aan het voorkomen van recidive. Hoewel het begrijpelijk is dat veel verdachten liever geen tbs-maatregel willen, kan het wel in hun belang zijn. Niemand wil opnieuw een strafbaar feit plegen en vast komen te zitten. Door het volgen van een tbs-behandeling, kan dat worden voorkomen.

Voor het slagen van een behandeling is het dan essentieel dat deze zo snel mogelijk begint. Een tbs-behandeling duurt gemiddeld ongeveer acht jaar. Dat is lang. Als een veroordeelde ook nog eerst een lange gevangenisstraf moet uitzitten, duurt de behandeling vervolgens nog langer. Detentie is een stressvolle omgeving, met lichamelijke en psychische problemen tot gevolg. Aangezien mensen in de gevangenis niet worden behandeld voor hun psychische problemen, heeft dat een ongunstige invloed op hun mentale toestand. Dit heeft ook gevolgen voor een latere tbs-behandeling, want volgens deskundigen is een lange gevangenisstraf ongunstig voor het slagen van deze behandeling. Dit toont het belang om zo snel mogelijk te beginnen.

Veroordeelden met ernstige psychiatrische problemen kunnen hun gevangenisstraf uitzitten in een Penitentiair Psychiatrisch Centrum (PPC). Dit is geen oplossing voor het probleem, aangezien in een PPC met name wordt ingezet op de stabilisatie van een gedetineerde en niet op behandeling. Doordat gedetineerden met ernstige psychiatrische problemen onvoldoende worden behandeld, kunnen gevaarlijke situaties in de gevangenis ontstaan. Zo zijn er gevallen bekend waarbij veroordeelden die in afwachting waren van hun tbsbehandeling bewaarders of andere gedetineerden hebben aangevallen, soms zelfs met ernstig of dodelijk letsel als gevolg. Een extra argument om zo snel mogelijk met de behandeling te beginnen.

In 2014 heeft de Taskforce behandelduur TBS gekeken naar de mogelijkheden om de gemiddelde behandelduur van de tbs omlaag te brengen. De Taskforce adviseerde de rechter om terughoudend te zijn bij het opleggen van een lange gevangenisstraf in combinatie met tbs. Juist omdat een lange gevangenisstraf een succesvolle behandeling in de weg kan staan. Bij het opleggen van een gevangenisstraf in combinatie met tbs, heeft de rechter de mogelijkheid om de Minister te adviseren de tbs-behandeling eerder te laten beginnen in de detentie. Een voorbeeld hiervan is een zaak van het gerechtshof Den Haag, waarbij de verdachte was veroordeeld tot een gevangenisstraf voor vijf jaren en acht maanden voor poging tot moord. Het hof overwoog dat de kans op een succesvolle en dus effectieve behandeling afneemt bij een langere duur van de detentie. Het hof adviseerde de Minister daarom om met de tbs-maatregel te beginnen nadat de helft van de gevangenisstraf was uitgezeten. Probleem hiervan is dat de minister niet verplicht is het advies van de rechter over te nemen.

Concluderend: de kans op een geslaagde tbs-behandeling wordt kleiner na een lange gevangenisstraf. Dit gaat zowel ten koste van de veroordeelde als de samenleving. Het opleggen van een lange gevangenisstraf met tbs is dan ook onverstandig.

VEROORDEELDEN DIE EEN TBSBEHANDELING HEBBEN GEVOLGD, RECIDIVEREN MINDER VAAK DAN VEROORDEELDEN DIE GEEN BEHANDELING HEBBEN GEHAD

Mr. Christiaan Kwint

strafrechtadvocaat
Knoester Van Der Hut & Alberts Advocaten