De studerende TBS-cliënt: een inspirerend verhaal

EEN CLIENT DOET TIJDENS ZIJN TBS EEN STUDIE BEDRIJFSKUNDE AAN DE UNIVERSITEIT OM VERVOLGENS DE KLINIEK TE HELPEN MET EEN BETERE ORGANISATIE. IN ZIJN JEUGD HAD HIJ VMBO NIET WETEN AF TE MAKEN. DIT IS EEN BIJZONDER EN MOOI VERHAAL.

Er zijn wel meer inspirerende verhalen als deze: mensen die een opleiding volgen, zodat ze na detentie een baan vinden. Dat geldt niet alleen voor een universitaire studie, maar bijvoorbeeld ook voor lassen of houtbewerken. In deze column een overzicht van mogelijkheden voor onderwijs in de tbs-kliniek of gevangenis. Tussen beiden bestaat een verschil.

TERBESCHIKKINGGESTELDEN
Bij terbeschikkinggestelden wordt bij het opstellen van het behandelplan besproken welke vorm van onderwijs het beste past. Dit kan basisonderwijs zijn (zoals lezen en schrijven), middelbaar onderwijs (vmbo, havo of vwo), maar ook vervolgopleidingen zijn mogelijk (mbo, hbo of universiteit). In eerste instantie volgt de tbs-gestelde het onderwijs in de instelling zelf. De mogelijkheden hiertoe verschillen per kliniek. De Oostvaarderskliniek heeft bijvoorbeeld een professionele houtwerkplaats waar meubels gemaakt kunnen worden. Uiteraard is het voor veel opleidingen niet mogelijk om deze geheel in de kliniek te volgen. Het onderwijs kan ook buiten de kliniek gevolgd worden. Dit moet natuurlijk wel binnen het verlofkader vallen. Een voorbeeld waarbij het noodzakelijk is om buiten de kliniek te leren, is het praktijkgedeelte van een mbo-opleiding.

Dat wordt meestal buiten de kliniek gedaan. De verpleegde kan dan – als het verlof het toestaat – bij een bedrijf buiten werken. Uiteindelijk is de bedoeling dat de tbs-gestelde examen doet en een erkend diploma ontvangt. Wat als een verpleegde niet tevreden is over het aangeboden onderwijs door de kliniek? Volgens de wet is er geen recht op onderwijs. Het hoofd van de inrichting heeft wel een zorgplicht. Dit betekent dat er alleen geklaagd kan worden over het geheel ontbreken van onderwijs, niet over de invulling van het onderwijs. Als er wel onderwijs wordt aangeboden, zal een klacht over onderwijs in principe niet behandeld worden.

GEDETINEERDEN
In de Penitentiaire beginselenwet staat dat iedere gedetineerde het recht heeft onderwijs te volgen, voor zover dit zich verdraagt met de aard en de duur van de detentie en de persoon van de gedetineerde. De directeur heeft hierin een zorgplicht. Dit betekent dat als een gedetineerde onderwijs wil volgen, de inrichting enige moeite moet doen om dit mogelijk te maken.

Bij de Inkomsten-, Screening- en Selectieprocedure wordt gekeken wat een gedetineerde kan én wil. Dit kan ook nader worden besproken in gesprekken met de mentor en de casemanager. Afspraken over onderwijs worden opgenomen in het detentie & re-integratieplan.

Elke gevangenis dient onderwijs aan te bieden. Hierbij moet worden opgemerkt dat het onderwijsaanbod in een huis van bewaring niet zo groot hoeft te zijn als in een gevangenis. Wel moet er onderwijs worden aangeboden. Geen mogelijkheid voor onderwijs mag niet volgens de RSJ (hoogste beklagrechter).

Volgens de minister van justitie en veiligheid bestaat het aanbod van onderwijs in de gevangenis uit basisonderwijs (leren lezen en schrijven, rekenen en computervaardigheden), praktijkscholing (als onderdeel van arbeid) en vervolg- en vakopleidingen, zoals hout- en metaalbewerking. In de praktijk komt het voor dat er geen onderwijs wordt gegeven, bijvoorbeeld door personeelsgebrek. De RSJ (de hoogste beklagrechter) heeft geoordeeld dat dit niet mag.

Het is mogelijk een opleiding te volgen die niet wordt aangeboden door de gevangenis. De opleiding moet dan wel in overeenstemming zijn met wat staat in het detentie- en re-integratieplan van de gedetineerde. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft registers met daarin een overzicht van erkende onderwijsinstellingen. Deze registers zijn op internet te raadplegen.

Aan onderwijs dat door de inrichting wordt aangeboden, zijn geen kosten verbonden. Dat is wel zo voor onderwijs dat niet door de inrichting wordt aangeboden. Als aan een aantal voorwaarden is voldaan, kan voor deze kosten een tegemoetkoming worden gevraagd bij de directeur.

Het is mogelijk om incidenteel verlof aan te vragen voor het volgen van een opleiding buiten de gevangenis of het maken van een examen. Dit zal alleen kunnen worden verleend als de gedetineerde zelfstandig kan reizen en het beveiligingsniveau het toestaat.

Tot slot. Onderwijs is een belangrijke manier om jezelf te ontwikkelen en je te helpen bij de terugkeer in de samenleving. Bespreek de mogelijkheden met je mentor (en casemanager in het geval van gedetineerden). Als je niet tevreden bent over het onderwijs, neem dan contact op met je advocaat. Mogelijk kan hij je verder helpen.

Mr. Drs. Christiaan Kwint

strafrechtadvocaat
Knoester Van Der Hut & Alberts Advocaten